Najczęściej wymienianymi zaburzeniami odżywiania są anoreksja i bulimia. Jednak to nie jedyne choroby tego typu. Do patologicznych postaw zalicza się też m.in. atypową żarłoczność, jadłowstręt, przejadanie się czy wymioty, które wynikają z nieprawidłowych reakcji psychicznych. Rodzaje zaburzeń odżywiania i ich przyczyny to
Na początku, możesz niczego nie zauważyć. Owszem, twoja córka częściej zamyka się w pokoju, rzadziej zagląda do lodówki i zdarza jej się grymasić przy obiedzie. Bywa też, że z niego rezygnuje, tłumacząc, że jadła u koleżanki lub na mieście. To tylko niektóre z wielu objawów, jakie mogą zwrócić twoją uwagę. Nie lekceważ tego, bo problem jest naprawdę poważny. Zaburzenia odżywiania, to choroby należące do grupy zaburzeń psychicznych i wymaga leczenia. Zaniedbane, prowadzą do problemów ze zdrowiem, a w skrajnych przypadkach do śmierci. Byś mógł odpowiednio wcześnie ją rozpoznać i pomóc swojemu dziecku, musisz wiedzieć, na jakiego rodzaju zaburzenia, może ono cierpieć. Rodzaje zaburzeń odżywiania Niestety, problem związany z zaburzeniami odżywiania, może objawić się na wiele sposobów, stąd dość trudno w pierwszej chwili rozpoznać, z czym masz go czynienia. Dlatego ważne jest, byś na początek, choć w niewielkim stopniu, zapoznał się z każdym z nich Anoreksja To jedno z bardziej złożonych i niebezpiecznych dla zdrowia oraz życia zaburzeń odżywiania. Objawia się niechęcią do jedzenia, głównie w celu obniżenia masy ciała. Niestety, z powodu zmian chemicznych w układzie nerwowym, osoby takie wciąż postrzegają siebie jako grube, mimo ciągłej utraty wagi. Bulimia Po napadach objadania się, osoba chora, na różne sposoby stara się jak najszybciej pozbyć spożytego pokarmu. W tym celu wywołuje wymioty, stosuje głodówki, środki przeczyszczające, lewatywy, diuretyki lub bardzo intensywne ćwiczenia. Ortoreksja W tym przypadku nie jest ważna ilość, ale jakość jedzenia. Obsesja na punkcie zdrowej żywności, potrafi pochłonąć całą uwagę osoby, która na nią cierpi. Unika ona pokarmów oraz wybranych sposobów ich obróbki, gdy tylko uzna, że są one szkodliwe dla zdrowia. Coraz więcej czasu poświęca na planowanie, kupowanie i przygotowanie wyselekcjonowanych posiłków. Zespół objadania nocnego (NES) To zaburzenia w okołodobowym rytmie odżywiania, połączone z zaburzeniami snu. Jeśli twoja córka w godzinach popołudniowych ma wzmożony apetyt, po kolacji i w nocy, sięga po duże ilości jedzenia, a rano i przed południem nie je nic lub tylko trochę, możesz podejrzewać, że cierpi na NES. Zaburzenie z napadami objadania się (Binge eating disorder) To powracające z różną częstotliwością sytuacje napadowego objadania się dużą ilością jedzenia, przy jednoczesnym braku kontroli. Epizody mogą zdarzać się od 1 razu w miesiącu, do co najmniej 14 w ciągu tygodnia. Jak pomóc córce, chorej na zaburzenia odżywiania? Zrozum Zaburzenie odżywiania, to nie fanaberia czy moda, ale poważna choroba, a twoja rola jako rodzica, jest tu niezastąpiona. Począwszy od wykrycia, że twoja córka ma problemy z odżywianiem, aż po zgłoszenie się z nią do specjalisty. Między tymi dwoma punktami, jest jeszcze kilka etapów do przejścia i to wcale nie najprostszych. Nie zrobisz tego, bez zrozumienia i podjęcia prób odkrycia, jak twoja córka postrzega siebie i świat wokół. Im więcej będziesz słuchać i bezkrytycznie przyglądać się, tym bardziej się do niej często żyją w swoim świecie i nie ma w tym nic złego. Gorzej, jeśli otaczają się murem niedostępności, by ukryć problemy, z którymi sobie nie radzą. Dlatego musisz być zarówno bardzo delikatny, jak i wyczulony na punkcie zmiany zachowań. Zdobądź wiedzę Jeśli chcesz pomóc córce w powrocie do zdrowia, musisz wiedzieć o chorobie więcej niż ona. Nie szczędź czasu na szukanie sposobów dotarcia do niej i zdobycia jak największego zaufania. Zakazy, szlaban na wychodzenie z domu, zmuszanie do jedzenia, bądź stosowanie ograniczeń co do jego ilości (w zależności od rodzaju zaburzenia), krzyki, czy bicie, przyniosą tylko odwrotny obwiniaj siebie i nie szukaj winnych. To nic nie da, a odwróci uwagę od szukania rozwiązań. Korzystaj ze stron poświęconych tej tematyce, rozmawiaj na forach internetowych, umów się na konsultację z psychologiem lub psychiatrą. Znajdź przyczynę Jeśli twoja córka, wciąż odmawia pójścia do specjalisty, sam korzystaj z jego pomocy, dokładnie relacjonując zachowania córki i próbując odkryć, co mogło być przyczyną wcześniej uda ci się tego dowiedzieć, tym łatwiej będzie ci znaleźć sposób na przekonanie jej, do zdrowszego rozwiązania to być na przykład propozycja spotkania z dietetykiem, który ustali dietę, by córka mogła jeść smaczne potrawy, bez obawy, że przytyje. Nieocenionym wsparciem może okazać się pomoc trenera personalnego. Nie zaszkodzi też wizyta u kosmetyczki, czy specjalisty od wizerunku. Wszystko po to, by pomóc w bezpieczny sposób osiągnąć cel, który twoja córka chciała osiągnąć, uciekając w chorobę. Współpracuj Gdy tylko uda ci się przekonać córkę do wizyty u psychiatry, współpracuj na każdym etapie leczenia. W zdrowienie powinna być zaangażowana cała rodzina, a jej pomoc, powinna być wyczuwalna przez dziewczynę, na każdym kroku. Tylko tak możecie zbudować solidny i skuteczny system wsparcia, dzięki któremu, macie szansę, wspólnymi siłami, pomóc jej w powrocie do zdrowia.
Jeżeli zaś sam/a korzystałeś/aś z pomocy psychoterapeuty lub psychiatry, opowiedz o tym osobie, z którą rozmawiasz! Odwołanie się do własnych doświadczeń i danie „świadectwa”, jak wygląda i jak może pomóc terapia lub stosowanie leków od psychiatry, często ma ogromną i najbardziej przekonującą moc.
Na czym polegają zaburzenia odżywiania?O zaburzeniach odżywiania u dzieci, młodzieży i dorosłych mówi się, gdy pojawiają się różnego rodzaju nieprawidłowości ze strony łaknienia, związane z problemami emocjonalnymi. Osoba chora stosuje rygorystyczne diety, kompulsywnie się objada, głoduje, a przy tym nadmiernie koncentruje się na jedzeniu i swojej sylwetce, poświęcając temu całą swoją uwagę. Jednocześnie odczuwa frustrację, lęk i inne dolegliwości psychiczne, związane ze spożywaniem pokarmów. Ważne jest, aby wcześnie rozpoznać i odpowiednio leczyć zaburzenia odżywiania. Skutki, które niosą, są bardzo niebezpieczne dla zdrowia i są skutki zaburzeń odżywiania?Skutki zaburzeń odżywiania mogą być fizyczne, psychiczne i społeczne. Powodują one nieprawidłowości niemal w każdej sferze życia. Utrudniają, a niekiedy uniemożliwiają, codzienne funkcjonowanie. Zwykle skutki zaburzeń odżywiania są tym poważniejsze, im więcej czasu mija od pojawienia się pierwszych objawów do otrzymania fachowej skutki zaburzeń odżywiania są zwykle widoczne jako pierwsze. Dotyczą one całego organizmu, ponieważ nieprzyjmowanie lub przyjmowanie zbyt dużej ilości pokarmu zaburza funkcjonowanie wszystkich układów ciała i narządów wewnętrznych. Pamiętaj, że skutki nie są takie same u wszystkich chorych. Niektóre z nich przez pewien czas mogą nie dawać żadnych jest skutkiem wielu zaburzeń odżywiania. Osoba, która głodzi się, eliminuje niektóre pokarmy lub stosuje rygorystyczne diety, nie dostarcza organizmowi wszystkich niezbędnych substancji odżywczych. W efekcie nie może on prawidłowo funkcjonować. Następuje szybka utrata wagi i wyniszczenie. Wówczas pojawiają się inne objawy i dolegliwości. Niedożywienie może prowadzić do hormonalneProblemy hormonalne przy zaburzeniach odżywiania wynikają z niedoborów substancji odżywczych. Brak niektórych witamin i pierwiastków zaburza pracę narządów wewnętrznych. Funkcją wielu z nich jest właśnie produkcja hormonów. Przy zaburzeniach odżywiania często obserwuje się problemy z tarczycą (głównie objawy nadczynności tarczycy), zmniejszenie wydzielania gonadotropin, nieprawidłowy poziom kortyzolu. Problemy hormonalne są przyczyną kolejnych nieprawidłowości, dolegliwości i senność, osłabienie, brak energiiZmęczenie, senność, osłabienie, brak energii są skutkami niedożywienia. Mogą wynikać także z problemów emocjonalnych i psychicznych, które są przyczyną zaburzeń odżywiania. Osoba chora często nie ma ochoty i siły na podejmowanie aktywności rekreacyjnej lub zawodowej. Z tego powodu nie jest też w stanie prawidłowo funkcjonować w (niedokrwistość)Anemia, czyli inaczej niedokrwistość, u osób z zaburzeniami odżywiania najczęściej jest skutkiem niedoboru żelaza lub witaminy B12. W efekcie dochodzi do nieprawidłowości związanych z produkcją czerwonych krwinek (erytrocytów). Możliwe objawy anemii u osób z anoreksją lub bulimią to: osłabienie, bladość skóry, szybka męczliwość, siniaki, zajady, nadmierna senność, apetyt na nietypowe rzeczy (np. na kredę).Wypadanie włosów i pogorszenie stanu ceryU osób z zaburzeniami odżywiania często można dostrzec zły stan skóry, paznokci i nadmierne wypadanie włosów. Pogorszenie się ich kondycji wynika z niedoboru substancji odżywczych, witamin i minerałów. Poprawa może nie być widoczna nawet kilka lat po wyleczeniu stomatologiczneProblemy stomatologiczne w zaburzeniach odżywiania najczęściej wynikają z niedożywienia i niedoborów substancji odżywczych. Do pogorszenia ich stanu bardzo szybko dochodzi u osób, które wymiotują (z powodu bulimii lub anoreksji bulimicznej). Dzieje się tak, ponieważ kwaśna treść żołądka uszkadza szkliwo i z płodnościąOsoby cierpiące na zaburzenia odżywiania mogą mieć problemy z płodnością. Wynikają one z nieprawidłowego poziomu hormonów. U kobiet zanika miesiączka i owulacja, przez co nie ma możliwości, aby doszło do zapłodnienia. Zaburzenia odżywiania prowadzą również do zaburzeń w sferze seksualnej, np. do znacznego spadku ze strony układu pokarmowegoSkutkiem zaburzeń odżywiania bardzo często są dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Osoba chora może cierpieć na częste bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia, nudności. Intensywne wymioty, które są obecne przy niektórych problemach, powodują uszkodzenie ścian przełyku. Skutki zaburzeń odżywiania to również różnego rodzaju choroby przewlekłe. U chorych mogą pojawić się nadżerki na żołądku, refluks żołądkowo-przełykowy, osteoporoza, zaburzenia kardiologiczne, osłabienie mięśni. Osoby, które cierpią na kompulsywne objadanie się, są narażone na cukrzycę, otyłość i wszystkie powikłania z nimi związane. Zaburzenia odżywiania to poważny problem, którego nigdy nie można bagatelizować. Zdarza się, że choroba prowadzi do śmierci. Są to skrajne przypadki, ale, niestety, nie tak rzadkie. Na anoreksję umiera nawet 10–20% wszystkich skutki zaburzeń odżywianiaZaburzenia odżywiania u dzieci i dorosłych wywołują różne skutki często towarzyszy zaburzeniom odżywiania. Znaczne obniżenie nastroju może być związane z niedoborem substancji odżywczych. Dodatkowo osoby chore mogą mieć myśli samobójcze lub podejmować się różnego rodzaju zachowań autodestrukcyjnych (np. samookaleczenia). Pamiętaj także, że zaburzenia odżywiania bywają maską depresji, czyli jednym z jej głównych z pamięcią i koncentracjąBardzo częste są problemy z pamięcią i koncentracją. Niedobory składników odżywczych zaburzają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Tego rodzaju skutki są odczuwane nawet wiele lat po wyleczeniu od alkoholuOsoby, które cierpią na zaburzenia odżywiania, często sięgają po używki. Alkohol lub narkotyki pomagają złagodzić złe samopoczucie psychiczne. Jednak jest to chwilowa i złudna ulga. Z czasem pojawiają się nowe problemy związane z uzależnieniem od substancji psychoaktywnych. Pamiętaj także, że istnieje alkoreksja (drunkoreksja) – zaburzenie odżywiania związane z ograniczaniem jedzenia na rzecz spożywania alkoholu bez obawy o tycie. Skutki zaburzeń odżywiania dotyczą także sfery społecznej. Osoba chora często izoluje się od innych osób. Z jednej strony pozwala jej to na uniknięcie niedozwolonych zachowań żywieniowych, z drugiej zaś umożliwia ukrywanie problemu oraz uniknięcie poczucia winy i można leczyć skutki zaburzeń odżywiania?Skutki zaburzeń odżywiania należy leczyć pod okiem specjalisty. Zwykle konieczna jest współpraca jednocześnie z kilkoma lekarzami. Pamiętaj, że proces wychodzenia z problemów jest trudny i długotrwały. Osoba chora musi chcieć zmian, ale także powinna otrzymywać odpowiednie wsparcie od bliskich osób. Postępowanie lecznicze zależy przede wszystkim od tego, jaki jest rodzaj i stopień zaawansowania skutków zaburzeń odżywiania. Często są one na tyle poważne, że wymagają farmakoterapii lub hospitalizacji. Pamiętaj, że w wielu przypadkach leczenie powikłań trwa do końca życia. Niektóre uszkodzenia narządów wewnętrznych są nieodwracalne i postępują mimo wyjścia z zaburzeń można zapobiegać skutkom zaburzeń odżywiania u dzieci i dorosłych?Aby zapobiegać skutkom zaburzeń odżywiania, konieczne jest wczesne rozpoznanie problemu i wdrożenie specjalistycznego leczenia. Osoby chore potrzebują psychoterapii, dzięki której rozwiążą problemy emocjonalne, nauczą się normalnie funkcjonować oraz naprawią swoją relację z jedzeniem. Nie jest to prosta droga, a samo rozpoczęcie terapii nie zawsze gwarantuje sukces. Zdarza się, że zaburzenia odżywiania powracają.
Dzisiaj mówię o najcięższych momentach, które w mojej opinii występują w trakcie drogi wychodzenia z zaburzeń odżywiania. Dajcie znać, co jeszcze dodalibyści
fot. Fotolia Wyróżniamy kilka rodzajów zaburzeń odżywiania: anoreksję (anorexia nervosa), bulimię (bulimia nervosa) i inne zaburzenia odżywiania znane pod łączną nazwą ED NOS (ang. eating disorder not otherwise specified). Czym charakteryzują się wyżej wymienione zaburzenia odżywiania? Anoreksja W przypadku anoreksji jest to chęć utraty wagi, obawa przed otyłością. Osoba chora nieadekwatnie ocenia swoją masę ciała, ciągle wydaje jej się, że jest za gruba. Jej BMI wynosi poniżej 17,5. Miesiączkowanie u danej osoby zostaje zahamowane (w 3 ostatnich miesiącach nie miała menstruacji), posiłki stara się jeść na osobności, okłamuje bliskich co do ilości spożytego jedzenia. Uprawia obsesyjnie ćwiczenia fizyczne, jej głównym tematem rozmów są kalorie i diety. Bulimia Bulimia natomiast objawia się napadami żarłoczności, po których następują okresy wzmożonego poczucia winy z powodu objadania się. Osoby po spożyciu ogromnej ilości jedzenia starają pozbyć się nadmiaru dostarczonych kalorii: prowokują wymioty, stosują środki przeczyszczające, odwadniające lub wykonują lewatywę (typ przeczyszczający). Zdarza się również, że część chorych nie wykonuje tych czynności, jednak po napadzie żarłoczności stosuje ścisłą głodówkę lub wykonuje bardzo dużo wyczerpujących ćwiczeń fizycznych (typ nieprzeczyszczający). Zobacz: Kiedy odchudzanie nie jest wskazane? Inne zaburzenia Do typu ED NOS należą zaburzenia odżywiania, które nie klasyfikują się do wyżej wymienionych: anoreksji i bulimii. Osoba może przykładowo wykazywać objawy typowej anoreksji z tym wyjątkiem, że jednak regularnie miesiączkuje. Do tego typu zaliczają się też sytuacje, kiedy dana osoba przeżuwa kęsy jedzenia, jednak następnie wypluwa je lub zdarzają się jej epizody obżarstwa, jednak po nich nie zmusza się do wymiotów bądź ćwiczeń fizycznych. Mitem jest, że na zaburzenia odżywiania cierpią głównie kobiety. Przypadłości tej równie dobrze mogą ulec mężczyźni. Jak rozpoznać, że mój znajomy ma zaburzenia odżywiania? Jeśli bliska ci osoba: zaczyna unikać spożywania jedzenia w otoczeniu znajomych i rodziny (mówi, że jadła wcześniej lub że boli ją brzuch), po posiłku znika na dłuższą chwilę w toalecie, obsesyjnie zaczęła uprawiać ćwiczenia fizyczne, ciągle powtarza, że jest gruba, choć jest szczupła, wyrzuca lub ukrywa jedzenie (np. kanapki ze szkoły), nosi za duże ubrania (aby ukryć wystające kości), jej główny temat do rozmów to liczenie kalorii lub diety, jest drażliwa, ma kłopoty z koncentracją, zaburzenia pamięci, trudności w nauce, coraz rzadziej chce się widywać z przyjaciółmi, większość czasu spędza sama, trzyma na komputerze lub często ogląda zdjęcia bardzo chudych osób, nie jest w stanie ocenić czy jest głodna czy najedzona, nieustannie zagłusza głód np. żując gumę do żucia, pijąc dużo płynów, ssąc landrynki, z powodu wychudzenia jest jej ciągle zimno, zna bardzo dokładnie swoje wymiary (nawet nadgarstka), na portalach społecznościowych należy do grup pro-ana (zwolennicy anoreksji) lub pro-mia (zwolennicy bulimii). Często też ma przy swoim nicku znak motylka lub nazywa się motylkiem, może to oznaczać, że ma zaburzenia odżywiania. Polecamy: Dieta na przytycie - jak pokonać wychudzenie? Jak reagować i pomóc? Przede wszystkim poszukaj tylu informacji na temat danego zaburzenia odżywiania, jak tylko to jest możliwe. To pomoże Ci lepiej zrozumieć daną osobę i nakreśli w jaki sposób możesz jej pomóc, jak się zachowywać i co mówić. Spróbuj delikatnie porozmawiać z tą osobą na osobności. Wyjaśnij, że martwisz się o nią. Bądź taktowna/y, wspieraj ją i słuchaj co ma do powiedzenia, co nią kieruje. Podziel się z nią zdobytymi informacjami na temat zaburzeń odżywiania, jednak staraj się nie naciskać. Nie oceniaj w jaki sposób dana osoba je, jak dużo zjadła i co wybiera do jedzenia. Mówienie danej osobie co ma robić i jak postępować nic nie wskóra. Nie jest tak łatwo przestawić się na prawidłowe jedzenie w tej przypadłości. Staraj się nie rozmawiać z daną osobą o dietach, wadze, jedzeniu. Skup się natomiast na umiejętnościach innych osób np. zdolnościach plastycznych czy wspaniałym charakterze, aby odciągnąć jej uwagę od kwestii wyglądu. Zaoferuj, że możesz towarzyszyć bliskiej osobie podczas spotkań grup wsparcia lub że możesz się z nią tam udać. Służ jej wsparciem. Jeśli jednak dana osoba będzie niechętna do jakiejkolwiek pomocy i nie będzie chciała rozmawiać, czas by zwrócić się z tym do kogoś starszego. Porozmawiaj ze swoimi rodzicami, wychowawcą, pedagogiem szkolnym, pielęgniarką szkolną lub nawet rodzicami chorej osoby. Nie będzie to łatwe, gdyż możesz odczuwać jakbyś zdradzał/a przyjaciela, jednak o dobrym przyjacielu świadczy również to, że robi wszystko, co w swojej mocy, by pomóc drugiej osobie. Zapewnij osobę chorą, że jesteś przy niej i będziesz ją wspierać mimo wszystko. Rozmawiaj z nią. Nawet zwykłe, codzienne, proste pytania mogą być punktem wyjściowym do dalszej rozmowy. Próbować pomoc osobie, która jest niechętna do rozmowy, będzie trudnym zadaniem. Jednak nie poddawajmy się. W końcu chodzi o życie drugiego człowieka. Widocznie nie jest jeszcze gotowa, aby przyjąć naszą pomoc. Nie uświadomiła sobie wagi swojego problemu. Musimy zatem być cierpliwi i starać się służyć naszym wsparciem, a jeśli naprawdę nie chce z nami rozmawiać – zwrócić się o pomoc do kogoś starszego. Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Dodatkowo bardzo istotne w pracy z ciałem jest skonfrontowanie „Ja” idealnego osoby chorej z jej „Ja” realnym oraz rozszerzenie bodźców kinestetycznych, które są odczuwalne w ciele. Jak pomóc osobie która nie chce jeść? Spróbuj podawać choremu posiłki bardzo małe objętościowo, ale często (nawet co 2 godziny).
Zaburzenia odżywiania są przede wszystkim związane z psychiką chorego. Charakteryzują się wieloma objawami, które ujawniają się na podłożu psychicznym. Można je podzielić na zaburzenia niespecyficzne i specyficzne. Rodzaj zaburzenia, na które cierpi dana osoba będzie powodował inne formy leczenia, samopomocy i technik pracy z osobą zaburzeń odżywiania Do zaburzeń specyficznych należy między innymi znana wszystkim anoreksja, czyli inaczej jadłowstręt psychiczny, oraz również dość często omawiana choroba – bulimia. Jeśli przyjrzymy się bliżej zaburzeniom niespecyficznym to przede wszystkim będą one obejmowały wszelkiego rodzaju kompulsje związane z jedzeniem, napady objadania się czy jednostki takie, jak zespół przeżuwania. Skąd biorą się zaburzenia odżywiania? Szczególnie specyficzne i związane z zachowania kompulsywnymi zaburzenia odżywiania łączą się z silnym stresem oraz wewnętrznym bólem osoby chorej. Mogą również pojawiać się w przypadkach bardzo niskiej samooceny, wstydu, nieumiejętności radzenia sobie z krytyką, samotności czy chronicznego lęku. Jak pomóc osobie z zaburzeniami odżywiania? Osoba chora świadomie dokonuje swoich wyborów ale mechanizmy, którymi rządzi się choroba często są przez nią razem zasięgnąć informacji, poczytać książki, dokształcić się, obejrzeć edukujące programy. W ten sposób zyskamy dwie podstawowe rzeczy: po pierwsze wzrośnie samoświadomość osoby chorej, co do jej schorzenia i problemów, być może również pojawi się możliwość czy sama myśl wyzdrowienia. Po drugie damy osobie najczęściej czującej się samotnie i nieszczęśliwie – swój czas, zapał i wsparcie. A to mocno podnosi na duchu. Inne uzależnienia i problemy Chcąc pomóc osobie z problemami związanymi z zaburzeniami jedzenia należy przede wszystkim dowiedzieć się, czy nie cierpi ona na inne dolegliwości natury często zaburzeniom odżywiania towarzyszy depresja, zachowania autodestrukcyjne, uzależnienia od alkoholu, narkotyków lub uzależnienia od innych czynności. Pomagając wyleczyć się z pozostałych uzależnień łatwiej jest naprowadzić daną osobę na ścieżkę zdrowego, szczęśliwszego życia. Rozpoczęcie leczenia Najważniejszą rzeczą, którą możemy zrobić dla osoby chorej to namówienie jej do rozpoczęcia specjalistycznego leczenia. Zaburzenia odżywiania mogą w niektórych konkretnych i silnych przypadkach prowadzić nawet do zgonu. Przede wszystkim należy rozpocząć współpracę z psychologiem, który powinien specjalizować się w tego typu problemach. Następnie warto odwiedzić psychiatrę, który rozpoczynając farmakoterapię poprawi lekami nastrój osoby chorej i wzmocni jej siłę do walki o lepsze warto również odwiedzić dobrego dietetyka, który ustanowi nowy plan odżywiania się i wspólnie z osobą chorą będzie mógł rozpisać własny, akceptowalny program żywieniowy. Warto również w przypadku niektórych zaburzeń odżywiania spróbować terapii cynkiem. Jest on szczególnie przydatny w przypadkach, gdzie osoba chora właściwie nie odczuwa apetytu i ochoty do jedzenia. Niedobór cynku powoduje spadek apetytu i może przyczyniać się do powstawania zaburzeń odżywiania. Terapia cynkiem polecana jest już od roku 1979 roku. Badania z 1994 roku potwierdziły, że przyjmowanie cynku pozwala na znacznym przybraniu wagi do stanu „normalnego” u osób chorych na anoreksję.
To jedno z najbardziej powszechnych zaburzeń odżywiania, które często występuje wraz z bulimią oraz anoreksją. Jednak nie martw się, istnieją skuteczne sposoby na radzenie sobie z tym problemem. W tym artykule dowiesz się, jak zmienić swoje nawyki żywieniowe i pokonać kompulsywne objadanie się.
Różne formy zaburzeń odżywiania wymagają wyjątkowego specjalistycznego podejścia. W dzisiejszym poście najczęstsze pytania oraz wątpliwości, na które odpowiada psycholog i dietetyk – Agata Dutkiewicz. 1. Cierpię na zaburzenia odżywiania. Od czego zacząc? Radzić sobie sama, udać się do lekarza, psychologa czy dietetyka? Z kim rozmawiać w pierwszej kolejności? Samemu jest trudno sobie poradzić z zaburzeniami odżywiania. To bardzo złożone choroby, najczęściej mocno ingerujące w nasze własne poczucie bycia zdrowym/chorym. Niekiedy choroba bywa na tyle silnie z nami związana, że zaczynamy ja postrzegać jako część siebie. Widzimy mnóstwo korzyści wynikających z tkwienia w niej. Tracimy wtedy obiektywizm, niezbędny do tego, żeby wrócić do normalnego funkcjonowania. Co więcej, trudno jest również wychodzić z zaburzeń odżywiania z pomocą jednego specjalisty. Tak jak choroba ma swój aspekt psychiczny i somatyczny, tak powinniśmy pamiętać o działaniu zarówno w obszarze psychiki, jak i ciała. (podczas psychoterapii, konsultacji psychologicznych czy psychiatrycznych, udziału w terapii grupowej, jak i racjonalizacją diety, unormowaniem stanu odżywienia, a także poprzez leczenie poważnych następstw choroby – tutaj z pomocą lekarzy, często wielu specjalizacji). Myślę, że warto w pierwszej kolejności zdefiniować problem. Warto zdiagnozować typ zaburzenia odżywiania, określić jego powikłania – wtedy mamy jasność nad czym musimy pracować i możemy dobrać najbardziej adekwatne metody. Diagnozowaniem zajmuje się przede wszystkim lekarz psychiatra. Wierzę, że trafiając do dobrego specjalisty podpowie on dalsze kroki leczenia – psychoterapię oraz wspomaganie dietetyczne. Natomiast jeśli wizyta u psychiatry wydaje się być za dużym wyzwaniem, to nie oznacza, że nie opłaca się działać w ogóle. Warto znaleźć pomoc psychologa czy dietetyka, który może nam przygotować się do konsultacji psychiatrycznej czy polecić dobrego lekarza. 2. Jak wybrać psychologa/dietetyka, czym i jakimi kryteriami się kierować? Czy potrzebny jest psychiatra? Psychiatra potrzebny jest do postawienia adekwatnej diagnozy, w przypadku uciążliwych powikłań ( obniżonego nastroju, zaburzeń snu, napięcia, lęku). Może również wspomóc nas farmakologicznie, tym samym ułatwiając pracę z psychologiem czy dietetykiem. Gdy u osoby cierpiącej na zaburzenia odżywiania rozwija się depresja, pojawiają się zmiany apetytu, spadek motywacji – może to bardzo przeszkadzać podczas psycho- czy dietoterapii. To właśnie praca z psychologiem i dietetykiem jest najszerszym obszarem leczenia. Mowa o systematycznych, czasami wielomiesięcznych czy nawet wieloletnich spotkaniach, podczas których pracujemy nie tylko nad aktualnymi objawami. Staramy się także przepracować przyczyny choroby. Warto więc wybrać takiego specjalistę, który poza wiedzą i doświadczeniem w leczeniu zaburzeń odżywiania, również nam odpowiada w kontekście współpracy długoterminowej. Wybierzmy tego specjalistę, któremu po prostu jesteśmy w stanie zaufać. 3. Gdzie znajdę dobre źródła informacji w temacie zaburzeń odżywiania? (strony internetowe / literatura itd.) Jest wiele stron poświęconym zaburzeniom odżywiania, jednak należy zwrócić uwagę czy są one faktycznie tworzone z myślą o szerzeniu świadomości i profilaktyce. Zdarza się bowiem tak, że tego typu strony prowadzą osoby chorujące, często ambiwalentnie przedstawiające problem. Poza tym możemy się natknąć na wiele miejsc, w których działa ruch pro ana – czyli społeczność internetowa zachęcająca do prowadzenia „proanorektycznego” trybu życia. Z organizacji, które przedstawiają rzetelne dane na temat zaburzeń odżywiania na pewno można śmiało wymienić ANAD – National Association of Anorexia Nervosa and Associated Disorders ( Jeśli szukamy literatury – warto sięgać po naukową lub popularno-naukową, raczej z przymrużeniem oka traktować propozycje lifestylowe. 4. Jak wygląda proces wychodzenia z zaburzeń odżywiania? W skrócie, jakie są etapy? Jak wspomniałam, wychodzenie z choroby jest trudne i długotrwałe. Faktycznie można wyróżnić pewne etapy, ale są one bardzo zindywidualizowane, zależą przede wszystkim od typu choroby, aktualnego stanu, obecności powikłań i rodzaju zasobów, które mogą nas wspierać w leczeniu. Z praktyki zawodowej zauważam, że najczęściej najtrudniejszy jest początek leczenia. Jeśli podjęcie terapii jest świadomą decyzją osoby chorej, to najczęściej musi się ona zmierzyć z własną chwiejną motywacją, nieprzyjemnymi dolegliwościami pojawiającymi po powrocie do racjonalnego odżywiania, przepracować psychologiczne trudne kwestie – wtedy dopiero odczuwa się jak dużo szkód zostawia po sobie choroba i można poczuć się bezsilnym w uporządkowywaniu tego wszystkiego. Inaczej jest w przypadku osób, które niejako przymusowo / z woli rodziców poddawane są leczeniu – tutaj początkowy etap najczęściej jest kontynuacją zaprzeczania chorobie, udawania, że ma się nad nią kontrolę. Pozostawanie w tej iluzji zapewnia względny spokój chorującemu, natomiast kryzys może pojawić się, gdy dojdzie do tzw. wglądu – tak określamy w psychopatologii moment, w którym pacjent zdaje sobie sprawę z powagi swojego stanu. Początki leczenia wymagają dużo motywacji i wsparcia z zewnątrz. Dzieje się tak za każdym razem, nawet w przypadku nawrotów i ponownego rozpoczęcia leczenia, dlatego szczególnie ważna jest konsekwencja i doprowadzenia procesu leczenia do końca, a nie tylko „zaleczenia objawów”. Cierpisz na zaburzenia odżywiania lub chcesz pomóc bliskiemu? Posłuchaj lub obejrzyj nagrania na kanale YouTube kanału To Tylko Dieta, który pomoże Ci zrobić pierwsze kroki w kierunku zdrowia. 5. Czy muszę przytyć? Może wystarczy sama zmiana nastawienia? Boję się tego. Zmiana nastawienia, czyli postaw wobec siebie, własnego ciała, wobec odżywiania się jest kluczowa w leczeniu zaburzeń odżywiania. Masa ciała tak naprawdę bardziej podpowiada nam o funkcjonowaniu organizmu – nie bez przyczyny powstają normy i zalecenia dotyczące prawidłowej masy ciała. To poziom, w którym nasze ciało funkcjonuje najlepiej, nie musi dostosowywać się do wychudzenia np. zatrzymując cykl menstruacyjny czy tworząc specyficzne owłosienie, tzw. meszek płodowy w ramach termoregulacji. Podobne zmiany zachodzą w układzie nerwowym, wydzielaniu hormonów z przewodu pokarmowego – zupełnie inaczej funkcjonuje ciało wychudzone, a inaczej z masą ciała zbliżoną do normy. Badania również wskazują, że wraz z normalizacją masy ciała, ustępują objawy depresyjne, napięcie, lęk, chwiejność emocjonalna. To samo podkreślają też moje pacjentki – zauważają zdecydowanie mniej obsesyjnych myśli, gdy ich organizm jest lepiej odżywiony. Wydaje mi się więc, że zmiana nastawienia ściśle łączy się z przytyciem – zarówno dodatkowe kilogramy pomogą w zmianie zaburzonych postaw, a także zmiana nastawienia pomoże w zaakceptowaniu zdrowego modelu odżywiania, dzięki któremu poprawi się nasz stan odżywienia. 6. Jak długo będzie trwać proces zdrowienia? To sprawa bardzo indywidualna, jednak należy wiedzieć, że leczenie zaburzeń odżywiania jest trudne, wymaga przepracowania wielu kwestii, zmiany zarówno sposobu postrzegania siebie, ale także zmian w diecie, zaakceptowaniu ich oraz konsekwencji z nimi związanymi – zmian w naszym ciele. Często dużo do uporządkowania jest również w relacjach z rodziną, bliskimi. Nie są to więc problemy do rozwiązania w ciągu kilku dni – to proces długi, czasami wieloletni. Najistotniejsza jednak jest konsekwencja i wytrwałość w leczeniu, ponieważ ryzyko nawrotów choroby jest bardzo wysokie. 7. Czy podczas leczenia mogę stosować dietę wegańską, wegetariańską lub inną alternatywną? To bardzo kontrowersyjna kwestia. Wiele badań wskazuje na to, iż osoby stosujące diety eliminacyjne/alternatywne poprzez ciągłe skupienie uwagi na zasadach diety, pewnych restrykcjach, ograniczeniach – częściej rozwijają zaburzenia odżywiania. To samo może się zadziać podczas wychodzenia z choroby – nie dość, że trudniej będzie zadbać o prawidłowe zbilansowanie takiej diety (tutaj niezbędna będzie opieka dietetyka), która przecież musi również spełniać funkcje regenerujące, odbudowujące organizm, tak jeszcze może wprowadzać napięcie związane z przestrzeganiem wielu zasad danego modelu żywienia. Możliwe jest także przeniesienie kontroli – z odchudzania, na kontrolę „zdrowej diety” – coś na wzór ortoreksji. Z drugiej strony znane są przypadki osób, którym alternatywny sposób odżywiania pomógł wyjść z choroby, zapewne zgodnie z mechanizmem poczucia bezpieczeństwa i akceptacji danych produktów, na której bazowała dana dieta. Jeśli dzięki diecie alternatywnej możemy unormować swoje zachowania żywieniowe, poprawić stan odżywienia – nie powinno to być zakazane. Ważne jednak, żeby podejść do tego racjonalnie, najlepiej ze specjalistą – dietetykiem, który będzie czuwać nad naszym odżywianiem. 8. Czy powinnam się ważyć i liczyć kalorie? Nie jest to potrzebne, a może być szkodliwe. Ważenie produktów i liczenie kalorii w wielu zaburzeniach odżywiania staje się przymusowym nawykiem, tzw. kompulsją. Jeśli chcemy wyjść z sideł choroby, musimy odrzucić wszelkie zaburzone metody działania, które nam podpowiada – czyli między innymi obsesyjne przeliczanie kalorii czy ważenie nawet najmniejszych produktów. To objawy skrajnej kontroli nad jedzeniem, a przecież zależy nam na tym, żeby móc bez napięcia, w zgodzie ze sobą się odżywiać. Podczas dietoterapii zdecydowanie lepiej sprawdzą się miary domowe, które nie będą fiksować nas na konkretnej liczbie gramów/mililitrów. Podobnie – wartość kaloryczną posiłków warto powierzyć do ustalenia dietetykowi, zwrócić większą uwagę na wartość odżywczą – czy dostarczamy w swojej diecie wszystkich niezbędnych składników potrzebnych do odbudowania szkód powstałych przez chorobę? 9. Jak włączyć osoby z mojego otoczenia w cały proces wychodzenia z zaburzenia? To znowu kwestia bardzo indywidualna – niektóre osoby wolą jawnie walczyć z chorobą, korzystając ze wsparcia nie tylko w rodzinie, ale także wśród znajomych, środowisku szkolnym, pracy. Inne osoby decydują się na nieinformowanie otoczenia o swoim problemie, aby nie prowokować w innych specjalnego traktowania – chcą po prostu zacząć żyć „normalnie”, bez etykiety. I jeden, i drugi sposób może być efektywny – wszystko zależy od naszych potrzeb i możliwości czerpania wsparcia z otoczenia, możliwości dobrowolnego zaangażowania się pewnych osób w leczenie. Jeśli problemem jest zwrócenie się po pomoc do otoczenia, jest wiele sposobów jak temu zaradzić – z pomocą psychologa, poprzez odpowiednie sformułowanie komunikatu (jakiego wsparcia oczekuję? w czym będzie mi to pomocne? jakie będą konsekwencje? gdzie leżą granice udzielanej pomocy?). Odpowiedzi na te pytania pozwalają na obustronny komfort w procesie leczenia, gdzie nie dochodzi do nadużywania pomocy z jednej strony – są jasno określone granice. Warto również zadbać o wsparcie dla otoczenia – np. współpracę z psychologiem. Dla rodzin z problemem zaburzeń odżywiania często zaleca się podjęcie terapii systemowej, tzw. „rodzinnej”. 10. Mam przyjaciółkę, która przechodzi przez problemy, których i ja doświadczam. Wiem, że ona nie chce nic zmieniać. Czy jest to powód do zerwania znajomości? Tego typu sytuacje są szczególnie trudne – stajemy przed poważnym dylematem. Z jednej strony jesteśmy związani z daną osobą i nie chcemy zrywać znajomości, a z drugiej wiemy, że tego typu relacja będzie wpływać na własny proces zdrowienia. Ważne jest, aby zadbać o odpowiednie warunki, umożliwiające nam wyjście z choroby – jeśli poprzez utrzymanie takiej znajomości problem będzie nawracać, powinniśmy działać ochraniająco – czasami poprzez zerwanie kontaktu, a czasami łagodniej – poprzez szczerą rozmowę, która wyklaruje nasze intencje… i może jednocześnie zmotywuje drugą osobę do podjęcia leczenia. 11. Czy są jakieś czynniki, które niezauważone mogą prowadzić do nawrotu choroby? Czy powinnam na coś szczególnie uważać? Według danych naukowych do nawrotu choroby przede wszystkim mogą prowadzić istotne zmiany w naszym życiu – wszystko co powoduje w nas duży stres, napięcie – dla każdego będą to inne sytuacje. Należałoby wtedy szczególnie zwrócić uwagę na swoje sposoby radzenia sobie ze stresem – czy przypadkiem nie łączą się one z zaburzonym jedzeniem czy nadmierną kontrolą swojego ciała? Ponadto, zawsze czynnikiem ryzyka jest rozpoczęcie diety ze sztywnymi zasadami – powoduje to skupienie uwagi na zbiorze zakazów i nakazów, nie pozwala na kierowanie się potrzebami organizmu, apetytem, zanika spontaniczność w odżywianiu się. Dlatego dobrze jest zrobić bilans potencjalnych zysków i strat wynikających z wprowadzania rewolucji w stylu odżywiania. 12. Czy jeżeli odzyskałam miesiączkę, oznacza to, że leczenie jest zakończone? Odzyskanie miesiączki może świadczyć o unormowaniu się pewnych zaburzeń hormonalnych, które były następstwem wyniszczenia organizmu. Nie stanowi jednak wyznacznika całościowej poprawy somatycznej, a tym bardziej psychicznej. 13. Inne dziewczyny są szczuplejsze ode mnie i miesiączkują. Co ze mną jest nie tak? Nie od dziś wiemy, że ludzie są różni, każdy niepowtarzalny, nasza fizjologia także jest zróżnicowana. Powodów braku miesiączki może być mnóstwo – począwszy od nieprawidłowej diety (np. niezbilansowanej w tłuszcze), poprzez poziom stresu, układ hormonalny (nie tylko hormony płciowe, ale także np. wydzielane przez tarczycę), nieprawidłowości ginekologiczne. Nie możemy odwoływać się jedynie do masy ciała, zwłaszcza porównując się z koleżankami. Teoria set pointu wskazuje, że każdy z nas ma indywidualnie zaprogramowaną masę ciała, w której organizm funkcjonuje najlepiej. Racjonalne podejście to takie, w którym priorytetem jest nasze zdrowie i dobre samopoczucie, a nie cyferki wskazywane przez wagę. 14. Moja masa ciała jest w normie, ale w głowie wciąż coś „siedzi”. Jak sobie z tym poradzić? Pamiętajmy, że zaburzenia odżywiania to nie typ sylwetki – „za chudej”, „za grubej”, poza normą. Normalna masa ciała nie wyklucza, że dana osoba potrzebuje specjalistycznej pomocy. Jeśli czujemy się dobrze, nasz stan odżywienia jest bez zastrzeżeń, nie mamy żadnych dolegliwości somatycznych – to duży plus. Natomiast musimy popracować na psychiką – przepracowaniem czynników, które spowodowały chorobę, podtrzymywały ją przez dłuższy czas. Poprzez pomoc psychologiczną/psychoterapeutyczną – w różnych formach: indywidualnie, grupowo, wraz z rodziną, partnerem, w ramach pracy z ciałem (np. choreoterapia, terapia tańcem, techniki relaksacji itd.) możemy nie tylko poukładać pewne sprawy z przeszłości, ale także nauczyć się radzenia sobie z aktualnymi przeszkodami. — Dziękujemy serdecznie Agacie i zapraszamy do zapoznania się z jej stroną oraz działalnością: mgr Agata Dutkiewicz Dietetyk kliniczny i psycholog Specjalista z zakresu psychodietetyki Doktorantka w Katedrze Psychiatrii UMP Założycielka Centrum Psychodietetyki Agata Dutkiewicz FB:
| Ըμегатιշю дըзвու | Ц ևбр | Иλፌщիκεւуሱ стυቅ |
|---|
| Δиз ብриቼθዪይ | Раዜኛг оцሀктοтፅ бաсե | Ил ςаճ отεщօбиф |
| ԵՒпсиν ωκуπ | Ֆοзоኒοсущε еբፍμерυ | Ахαδፆβεбω λ |
| Поср олыгл | Дуρеյογеν шα | Оքθφθτиղ маг օрупቴдрሟ |
| Վохθдωኦо дፐго | Екэցըснοጁե δ | Չошαψещи լιнтоδабι |
Jak pomóc osobie z zespołem stresu pourazowego: 7 kluczy ; Jak dbać o siebie, pomagając osobie ze stresem pourazowym ; Objawy zespołu stresu pourazowego. Aby wiedzieć, jak leczyć osobę z zespołem stresu pourazowego, musimy znać symptomy, które mają wspólnego ludzie, którzy na nią cierpią. Niektóre z nich najczęstsze objawy Są
Racjonalne żywienie i odpowiednio zbilansowana dieta, to podstawa dobrego samopoczucia i długiej zdrowotności. Dzisiejsze czasy nie sprzyjają temu nurtowi, biorąc pod uwagę ciągłą gonitwę po lepsze jutro, ogromne ilości stresu, a także brak czasu na podstawowe czynności życiowe. Nieodpowiedni tryb życia, nieregularne pory posiłków, czy także katorżnicze diety prowadzą do zaburzeń odżywiania. Nie zwiastuje to niczego dobrego, dlatego warto działać zawczasu i odpowiednio dbać o własne zdrowie. Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania i kiedy poprosić o pomoc? Odpowiedź można znaleźć poniżej!Czym są zaburzenia odżywiania?Zaburzeniami odżywiania nazywa się grupę zaburzeń, które są bardzo zróżnicowane, jednak łączy je wspólny mianownik, jakim jest podłoże psychiczne i żywienie. Nie należą do nich tylko bulimia i anoreksja, choć są najbardziej popularnymi, jeśli chodzi o świadomość ludzką w tym temacie. Tego typu problemy mogą wystąpić u każdego, niezależnie od wieku, choć najczęściej dotykają osoby młode. Są bardzo niebezpieczne, bowiem nieleczone prowadzić mogą do bardzo ciężkich chorób, a nawet zaburzeń odżywianiaZaburzenia odżywiania to grupa chorób związanych z podłożem psychicznym, dotyczą one żywienia i powodują ogrom zmian w organizmie. W zależności od tego, o jakim zaburzeniu mowa, można wyodrębnić poszczególne symptomy. W przypadku bulimii, chory odczuwa negatywne emocje związane ze zwiększoną masą ciała. Nie przeszkadza mu to jednak w objadaniu się, którego później niezmiernie żałuje. Prowadzi to do wywoływania wymiotów. Jest to poważna choroba, która prowadzi do wyniszczenia poszczególnych organów. Chorzy mają także problem z uzębieniem przez wywoływane wymioty. Podobne symptomy, jak u bulimików, można zobaczyć u osób cierpiących na kompulsywne objadanie się, którzy również żałują tego później, a nawet czują do siebie różnicą między bulimią, a kompulsywnym objadaniem się, jest wywoływanie wymiotów, które u chorych na to zaburzenie, nie występują. Odwrotne zjawisko można zauważyć u osób cierpiących na anoreksję, bowiem Ci unikają jedzenia jak ognia. Stosują ciężkie i katorżnicze głodówki, które prowadzą do wyniszczenia całego organizmu. Zaburzona również zostaje gospodarka hormonalna, co prowadzić może także do chorób psychicznych. Potrafi być tragiczna w skutkach, bowiem nieleczona prowadzi do można także ortoreksję, której podstawowym symptomem jest strach związanym z jedzeniem nieodpowiednio zdrowej żywności. Chorzy pilnują mocno katorżniczych diet, a także obawiają się przybrania masy ciała, przez co odmawiają sobie coraz więcej produktów niezbędnych do normalnego funkcjonowania. Są to przykładowe symptomy występujące u osób cierpiących na zaburzenia odżywiania, jednak jak można zaobserwować, wszystko dzieje się na podłożu odżywiania – przyczynyZaburzenia odżywiania dotykają najczęściej kobiety, oraz osoby w młodym wieku, lecz mężczyźni także na nie chorują. Ogromny wpływ mają na to media społecznościowe, a także wyidealizowane kanony piękna, które dostrzec można nie tylko w internecie, lecztakże na wybiegach mody. Kampanie reklamowe idealizują obraz ludzi przesadnie szczupłych, przez co wiele młodych osób mających odpowiednią wagę, zaczyna postrzegać siebie, jako grubych. Przesycenie treściami, które powodują frustrację, prowadzić może do braku akceptacji własnego ciała. Równie szkodliwe mogą być trudności w życiu prywatnym lub rodzinnym, a także zwiększona ilość stresu. Wyróżniono kilka ogólnych powodów powstawania zaburzeń odżywiania:– konflikty w relacjach z bliskimi; – brak odpowiedniego wsparcia; – niskie poczucie własnej wartości; – zachwiana samoocena; – nadmierna ilość krytyki z odżywiania – kiedy poprosić o pomoc?Biorąc pod uwagę tak duże zróżnicowanie objawów i przyczyn zaburzeń odżywiania, o pomoc warto poprosić od razu, gdy dostrzeże się pierwsze ich objawy. Zdanie sobie sprawy z tego, że ma się problem, jest największą trudnością w leczeniu. Presja związana z wagą, ciałem i ogólnym wyglądem, potrafi być ogromna i przynieść ze sobą tragiczne skutki. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów u siebie lub swoich bliskich, warto od razu udać się po pomoc do specjalisty. Niezbędna jest wizyta u terapeuty, który pomoże znaleźć źródło problemów. Jest to trudna, lecz możliwa do przejścia droga, na którą chory musi być leczenia farmakologicznego, stosuje się wiele różnego rodzaju psychoterapii, mających na celu rozwiązanie problemu. Zaburzenia odżywiania prowadzą także do wielu innych chorób organizmu, niezbędne jest więc profilaktyczne wykonywanie badań, aby móc zastosować ewentualne leczenie. Zaburzenia odżywiania można łatwo ukryć, warto więc czasem przyjrzeć się bacznie swoim bliskim, aby móc udzielić im ewentualnej pomocy. Należy pamiętać, że zdrowe i zbilansowane żywienie jest podstawą dobrego samopoczucia. Jest też kluczem do długowieczności, warto więc o nie odpowiednio zadbać zawczasu. Liczba wyświetleń 279
Mf2j. mkawmw94ub.pages.dev/150mkawmw94ub.pages.dev/359mkawmw94ub.pages.dev/133mkawmw94ub.pages.dev/293mkawmw94ub.pages.dev/226mkawmw94ub.pages.dev/56mkawmw94ub.pages.dev/336mkawmw94ub.pages.dev/88mkawmw94ub.pages.dev/151
jak pomóc osobie z zaburzeniami odżywiania